Yazar: Barış Sanlı
IEA’in gaz piyasası raporunda iki önemli nokta var[1]. IEA’in daha ilk açılış cümlesinde “yapısal büyüme”(structural growth) kelimesini kullanması raporun tek kelime özeti olarak görülebilir. Bu tanımı uzun bir süredir görememiştik. Ayrıca düşük emisyonlu gazlar tanımı da biraz ilginç. Malum Blackrock doğalgazı bir süredir “düşük emisyonlu yakıtlar” etiketi altında ima ediyordu. Hidrojendeki “düşük emisyon” tanımları ve küresel biyometan üretiminde yıllık %15 artış ile 10 bcm (milyar m3)’in aşılması ikinci önemli kısımdır.
3Analiz
- Artışlar: 2024 yılında gaz talep artışı %2.8 (115 bcm) ile 2010-2020 ortalama artışı olan %2’nin çok üzerindedir. Ticareti yapılan gaz miktarı ABD’de %28, AB ve İngiltere’de %25, Asya LNG’sinde %50 arttı. LNG’de yapılan kontratlar 2024’te 68 bcm/yıl ile 2023’ten %27 daha yüksekti. LNG arzı ise 2024’te %2.5 (13 bcm) arttı. 2016-2020 arası bu artış %8’di. 2025’te %5 (25 bcm üzeri) artması bekleniyor.
- LNG Kontratları: Varış noktası esnekliği olan LNG kontrat miktarı 2016’daki %30’dan 2024’teki %48’e çıktı. Yine önemli bir nokta da, portföy oyuncularının oranının 2016’da %26’dan, 2024’te %42’ye çıkmış olmasıdır. Bu oyuncular daha çok ticaret amaçlı olarak bir çok kontratı bir araya getirip, tüketicilere spot veya farklı dönemlerle satan ticaret aracılarıdır. Yani aracılar artıyor.
- Petrolden Gaza Geçiş: Suudi Arabistan, dönem dönem elektrik üretimi için 1.1 mv/g’e ulaşabilen miktarda petrol yakıyor(s18). Orta vadede 50:50 gaz-yenilenebilir ile bunu değiştirmek istiyor. Jafurah sahası gaz üretim hedefleri yukarı çekildi, 2024’te 28 GW CCGT(kombine çevrim gaz) geliştirme aşamasındadır. Çin’de LNG’li kamyonlara geçiş devam ediyor, 2024’te bir önceki seneye göre %17 artışla 180,000’e yakın kamyon satıldı. Yeni deniz kuralları sonrası, 2028’de LNG ile çalışan gemi sayısının 2 misline çıkarak 1200’e gelmesi bekleniyor.
3Grafik
Ticaret Hacminde Artış: Devir oranı (churn ratio), bir gazın nihai tüketiciye ulaşmadan kaç defa el değiştirdiğini gösterir. Tüm piyasalarda ticareti yapılan gaz miktarı artmaya devam etti. Devir oranı ise ABD Henry Hub’da 55’i görürken, TTF ve NBP (AB ve İngiltere)’de bu rakam 20 civarındadır.
[1] https://www.iea.org/reports/gas-market-report-q1-2025
Düşük Emisyonlu Hidrojen Tanımı: 2024’te 10 bcm’i aşan biyometan’ın yanında, hidrojen konusunda sertifikalandırma ve desteklemelerde ülkelerin hidrojen üretimi için belirledikleri üretim kaynaklı sera gazı emisyonu sınır değerleri grafiği bu alanda ülkelerin farklı yaklaşımını da gösteriyor.
Dünya Gaz Tüketim ve Üretimi: Bu tip raporların belki de en önemli noktası, son kısımda yer alan ve bir kısım öngörüleri de içeren veri tablolarıdır. Bu tabloda, IEA 2025 yılı için tüketim artışını %1.8 olarak öngörüyor ki, 2024 için gerçekleşen %2.8 büyüme oranının çok altındadır.
