Yazar: Barış Sanlı

The Oxford Institute for Energy Studies’in “Kısıttan Ölçeklenmeye : Enerjinin Yeni Ekonomisi” son dönemde yeni enerji ekonomisine dair en çok fikrin olduğu raporlardan bir tanesi[1]. Rapor yakıt ekonomisini modelleyen Hotelling modelinden yenilenebilire dayalı ekonomiye geçişi kıyaslarken, temelde çıkarılan ve tüketilen “yakıt” ve ekonomisi etrafına kurulan bir modelden, özünde “teknoloji” ve “imalat”a dayalı bir ekonomiye geçişi karşılaştırıyor.

3Analiz

  1. Yapısal Farklılıklar: Fosil ekonomisi ve yenilenebilir ekonomisi arasındaki farkları anlatırken, geleneksel fosil yakıt ekonomisinin belirli sınırlarda(üretici-tüketici net), sektörel sınırların(sondaj vb) net olduğu, doğrusal (çoğu zaman tek yönlü), tahmin edilebilir akışların olduğu bir yapı olarak tanımlıyorlar. Yenilenebilir enerji ekonomisini ise, üretici ve tüketici arasındaki sınırların flulaştığı, farklı sektörlerle(iletişim, IT vb) entegrasyonun zorunlu olduğu, çift yönlü enerji akışlarına sahip, kompleks ve yeni davranışlara sahip bir yapı olarak tanımlıyor.
  2. Değişen Riskler: Fosil sistemlerde risk, oynak emtia fiyatlarında, jeopolitik kaynakların kontrolünde ve yeraltından çıkarma ile emisyonların çevresel etkilerinde öbekleşmektedir. Yenilenebilire odaklı bir yapıda ise teknolojik entegrasyon, altyapı güvenilirliği ve etkin kaynak yönetimi ana risk kalemleri olarak ortaya çıkmaktadır.
  3. Enerji Güvenliği: Yeni bir enerji güvenliği tanımlamasında yakıttan teknoloji ve imalata kayan ana anlatıyı öne çıkaran bir dil kullanılmış. Artık yeni enerji güvenliği paradigmasının belirleyicisi yenilenebilir enerji sistemlerinin ana parçalarını(güneş panel, rüzgar türbini, piller) üretebilme kapasitesidir. Bunlar petrol-gaz gibi doğal kaynaklar olmayıp, imal edilen ürünlerdir. Bu ürünler de petrol gibi tükenme, sınırlılık gibi özellikler yerine öğrenme eğrisi ve ölçek ekonomisi prensiplerine tabidir.

 

3Grafik

Öğrenme Eğrisi:  Petrol ve gaz rezerv miktarı ürettikçe düşüp, maliyeti artarken, yenilenebilirlikte ölçek ekonomisi ile fiyatlar her kurulum ile düşmektedir. Bu güneşte kurulumlar 8 kata (3 defa iki katına çıkma 23 =8) çıktığında fiyatın yarılanması şeklindedir. Diğer kaynaklar için bu “8” rakamı çok daha fazla yüksektir.

[1] https://www.oxfordenergy.org/wpcms/wp-content/uploads/2025/04/EL58-From-Scarcity-to-Scale-The-New-Economics-of-Energy.pdf

Küresel Yatırımlardaki Değişim:  Enerji yatırımlarında temiz enerji ve fosil enerji yatırımlarının gelişimi ve fosil yakıtlar için yeni normal (1 trilyon $/yıl) düşündürücü bir grafik.

Geri Dönüşümün Payı : Raporda yakıtlar tüketilirken minerallerin tüketilmediği, ikamelerinin kolay olduğu vurgulanıyor. Özellikle belirli mineral piyasalarında “yerden çıkarma”nın öneminin azalabileceğini ima eden de bir grafikleri de raporda yer alıyor.

Diğer İçerikler